Czosnek, znany również pod nazwami takimi jak czosnek pospolity czy czosnek zwyczajny (Allium sativum), to wieloletnia roślina należąca do rodziny amarylkowatych, uprawiana i spożywana na całym świecie. Jadalną częścią czosnku są ząbki skupione w główce, które odznaczają się intensywnym aromatem i wyrazistym, lekko ostrym smakiem. Czosnek wykorzystywany jest w formie surowej, smażonej, pieczonej oraz suszonej. Ma szerokie zastosowanie w kuchniach różnych regionów świata – od azjatyckiej, przez śródziemnomorską, po środkowoeuropejską. W handlu dostępny jest także w postaci pasty, płatków, olejku czy proszku.
Czosnek (Allium sativum) pochodzi prawdopodobnie z Azji Środkowej – najczęściej wskazywanymi regionami są tereny dzisiejszego Iranu, Turkmenistanu oraz Uzbekistanu. Znany był już w starożytności – wykorzystywali go Egipcjanie, Grecy i Rzymianie jako przyprawę oraz składnik codziennej diety. Uprawa czosnku rozprzestrzeniła się na całym świecie, a na przestrzeni wieków wykształciły się lokalne odmiany przystosowane do warunków klimatycznych poszczególnych regionów.
Czosnek jest składnikiem powszechnie wykorzystywanym w wielu kuchniach świata – od włoskiej, gdzie używa się go w sosach pomidorowych i oliwach smakowych, przez kuchnię chińską i tajską, w których stanowi nieodzowny element dań smażonych i marynat, po kuchnię bliskowschodnią, gdzie bywa mieszany z tahini lub jogurtem. Znajduje zastosowanie w przepisach na pieczywo (focaccia, grzanki), zupy, dania mięsne i warzywne, sosy, pasty oraz marynaty. Jest również ważnym składnikiem przypraw, takich jak ajwar, harissa czy pesto. W kuchni polskiej czosnek trafia m.in. do żurku, zup, smażonych warzyw i dań mięsnych.
Czosnek najlepiej przechowywać w suchym, przewiewnym i ciemnym miejscu, w temperaturze pokojowej – należy unikać przechowywania w lodówce, ponieważ wilgoć sprzyja jego kiełkowaniu i gniciu. Główki należy trzymać w całości, a ząbki oddzielać dopiero przed użyciem. Po obraniu ząbki można przechowywać w lodówce przez kilka dni, w szczelnym pojemniku. Czosnek można także zamrozić – zarówno w formie całych ząbków, jak i zmielonej masy z dodatkiem tłuszczu; należy pamiętać, że po rozmrożeniu jego konsystencja i smak mogą ulec nieznacznej zmianie. Czosnek suszony (proszek, płatki) najlepiej przechowywać w szczelnym słoiku, z dala od światła i wilgoci.
