Ekstrakt waniliowy

Ekstrakt waniliowy, znany również jako ekstrakt z wanilii, esencja waniliowa lub aromat waniliowy, to skoncentrowany płyn aromatyczny pozyskiwany z dojrzałych strąków wanilii – najczęściej poprzez ich macerację i ekstrakcję w roztworze alkoholu i wody. Stanowi podstawowy składnik aromatyzujący w cukiernictwie oraz wielu przepisach kuchni świata. Naturalny ekstrakt zawiera kilkadziesiąt związków aromatycznych, z których kluczowym jest wanilina. Produkt może różnić się intensywnością i składem w zależności od odmiany użytej wanilii oraz długości procesu ekstrakcji.

Ekstrakt waniliowy – składniki odżywcze

Wartość odżywcza dla ekstraktu waniliowego (w formie czystej, handlowej), porcja: 100 g

• Energia: około 288 kcal
• Białko: 0 g
• Tłuszcze: 0 g
• Sód (Na): 33 mg
• Węglowodany (przede wszystkim cukry): 126,67 g

Ekstrakt waniliowy – historia i pochodzenie

Ekstrakt waniliowy wywodzi się z Meksyku, gdzie wanilia była znana i wykorzystywana przez Azteków do aromatyzowania napoju na bazie kakao. Wanilia została po raz pierwszy opisana przez hiszpańskich kolonizatorów w XVI wieku i od tego czasu rozpowszechniła się na całym świecie. Sam ekstrakt powstał wraz z rozwojem technologii ekstrakcji przy użyciu alkoholu w XVIII wieku. Obecnie jednym z głównych producentów wanilii przeznaczonej do wytwarzania ekstraktu jest Madagaskar.

Ekstrakt waniliowy – odmiany

• Ekstrakt z wanilii bourbon – wytwarzany z wanilii planifolia uprawianej głównie na Madagaskarze i Reunionie, charakteryzujący się ciepłym, słodkim aromatem.
• Ekstrakt z wanilii tahitańskiej – produkowany z odmiany Vanilla tahitensis, łagodniejszy i bardziej kwiatowy w profilu smakowym.
• Ekstrakt z wanilii meksykańskiej – uzyskiwany z wanilii planifolia rosnącej w Meksyku, o bogatym i lekko pikantnym aromacie.

Rodzaje ekstraktu waniliowego

• Czysty ekstrakt waniliowy – naturalny produkt przygotowywany na bazie strąków wanilii i alkoholu etylowego, niezawierający sztucznych dodatków.
• Ekstrakt waniliowy bezalkoholowy – często wytwarzany z użyciem gliceryny jako nośnika aromatu, stosowany w przepisach bezalkoholowych.
• Ekstrakt waniliowy w proszku – zdehydratyzowany, sproszkowany ekstrakt, wykorzystywany tam, gdzie należy unikać dodatku płynów (np. w suchych mieszankach).
• Ekstrakt waniliowy w paście – gęstsza forma ekstraktu, często zawierająca drobinki ziaren wanilii; intensywny aromatycznie, wykorzystywany głównie w profesjonalnym cukiernictwie.

Ekstrakt waniliowy – zamienniki

• Cukier waniliowy – mieszanina cukru i syntetycznej waniliny lub naturalnych aromatów; mniej intensywny, warto stosować w większych ilościach.
• Wanilina syntetyczna – czysty związek chemiczny będący głównym składnikiem aromatu waniliowego; znacznie tańsza, lecz cechująca się uproszczonym profilem smakowym.
• Laska wanilii – naturalny zamiennik, który należy naciąć i wydrążyć z niego ziarenka; jedna laska odpowiada zazwyczaj 1–2 łyżeczkom ekstraktu.
• Aromat waniliowy syntetyczny – płynna lub sproszkowana forma aromatu produkowana przemysłowo; stosowana w podobnych proporcjach jak ekstrakt, jednak należy dostosować ilość do jego intensywności.

Co zrobić z ekstraktem waniliowym?

Ekstrakt waniliowy jest szeroko stosowany w kuchni europejskiej, amerykańskiej i azjatyckiej, szczególnie w cukiernictwie. Wykorzystuje się go do aromatyzowania ciast, kremów, lodów, deserów mlecznych, naleśników, a także napojów – od kawy po koktajle mleczne. Jest również nieodzownym składnikiem wypieków takich jak serniki, muffiny czy ganache. W kuchni wegańskiej zastępuje głębię smakową charakterystyczną dla produktów pochodzenia zwierzęcego. Stosowany jest ponadto do nadawania aromatu przetworom owocowym oraz jako składnik mieszanek przypraw do kompotów i ciepłych napojów.

Jak przechowywać ekstrakt waniliowy?

Ekstrakt waniliowy należy przechowywać w szczelnie zamkniętym szklanym naczyniu, w chłodnym i ciemnym miejscu – z dala od promieni słonecznych oraz źródeł ciepła. Nie wymaga przechowywania w lodówce. Ze względu na obecność alkoholu ma bardzo długą trwałość i nie psuje się łatwo. Nie zaleca się jego mrożenia, ponieważ niskie temperatury mogą wpłynąć niekorzystnie na równowagę aromatyczną oraz klarowność produktu.