Sery



Sery to produkty spożywcze wytwarzane na bazie mleka, powstałe w procesie koagulacji białek mlecznych — głównie kazeiny. Znane są także pod nazwami: nabiał dojrzewający, produkty serowarskie, przetwory mleczarskie. Występują w niezliczonych odmianach, różniących się konsystencją, smakiem, stopniem dojrzewania i rodzajem mleka użytego do produkcji (krowiego, koziego, owczego). Sery są trwałym elementem tradycji kulinarnej wielu kultur i odgrywają ważną rolę w kuchniach regionalnych oraz narodowych.

Sery – składniki odżywcze

  • Energia: 304 kcal (dla 100 g sera dojrzewającego, np. typu cheddar)
  • Białko: 14,29 g
  • Tłuszcz ogółem: 26,79 g
  • w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 10,71 g
  • kwasy tłuszczowe trans: 0 g
  • Cholesterol: 71 mg
  • Sód (Na): 1286 mg
  • Węglowodany (w tym cukry): 1,79 g

Sery – historia i pochodzenie

Sery mają długą historię sięgającą co najmniej 8000 lat. Ich powstanie ściśle wiąże się z udomowieniem zwierząt mlecznych oraz rozwojem technik fermentacyjnych. Najstarsze wzmianki o serowarstwie pochodzą z rejonu Mezopotamii i Bliskiego Wschodu. Na przestrzeni wieków techniki produkcji sera rozwinęły się lokalnie, dając początek charakterystycznym odmianom regionalnym, np. francuskiemu camembertowi, włoskiemu parmigiano reggiano czy polskiemu oscypkowi.

Sery – odmiany

  • Cheddar – twardy, dojrzewający ser o ostrym smaku, produkowany głównie w Wielkiej Brytanii
  • Mozzarella – miękki, niedojrzewający ser pochodzenia włoskiego, często stosowany w kuchni śródziemnomorskiej
  • Brie – miękki ser pleśniowy o kremowej konsystencji i łagodnym smaku
  • Roquefort – francuski ser z niebieską pleśnią z mleka owczego, charakterystyczny dzięki specyficznej fermentacji
  • Oscypek – wędzony ser owczy z Podhala, formowany w drewnianych formach (oscypiarkach)
  • Gorgonzola – włoski ser pleśniowy z mleka krowiego, o intensywnym aromacie i kremowej strukturze
  • Parmezan (parmigiano reggiano) – twardy, dojrzewający ser włoski, używany głównie jako składnik do starcia

Rodzaje serów

  • świeże (np. twaróg, feta, mozzarella)
  • dojrzewające (np. cheddar, ementaler)
  • pleśniowe (np. camembert, roquefort, gorgonzola)
  • twarde (np. parmezan, grana padano)
  • wędzone (np. oscypek)
  • do smarowania (np. serki topione, śmietankowe)

Sery – zamienniki

  • Tofu – zwłaszcza marynowane lub wędzone, może zastąpić sery w kuchni wegańskiej, ma jednak inną strukturę i wymaga doprawienia
  • Ser wegański – roślinne zamienniki na bazie orzechów (np. nerkowców) lub olejów; imitują smak i strukturę sera, ale mogą różnić się właściwościami technologicznymi (np. nie zawsze się topią)
  • Cottage cheese – może zastąpić tłustsze sery w sałatkach, jednak nie posiada właściwości topiących się
  • Queso fresco – stosowany jako zamiennik świeżych serów o delikatnym smaku, używany np. w kuchni meksykańskiej

Co zrobić z sera?

Sery stanowią kluczowy składnik wielu kuchni świata — począwszy od włoskiej (pizza z mozzarellą, lasagne z ricottą), przez francuską (quiche z serem gruyère, tarty z brie), po polską (naleśniki z twarogiem, serniki). Wykorzystywane są jako składniki dań zapiekanych, sosów, farszów, przystawek i sałatek. Twarde sery dojrzewające często dodaje się w postaci startej, a sery pleśniowe stanowią ważny element desek serów i przekąsek. W kuchni tex-mex sery wykorzystywane są w daniach takich jak nachosy czy quesadille. W kuchni azjatyckiej sery występują rzadko, z wyjątkiem dań typu fusion.

Jak przechowywać sery?

Sery najlepiej przechowywać w lodówce, w temperaturze od 4°C do 8°C. Sery twarde i dojrzewające można owijać w papier pergaminowy lub folię aluminiową i przechowywać w zamkniętym pojemniku, aby ograniczyć dostęp powietrza i przenikanie zapachów. Sery pleśniowe powinny mieć dostęp do niewielkiej ilości powietrza i należy je przechowywać oddzielnie z uwagi na ich intensywny aromat. Serów miękkich nie należy mrozić, gdyż tracą strukturę; twarde sery można zamrażać na okres do 2–3 miesięcy, najlepiej po uprzednim pokrojeniu na plastry lub starciu. Po rozmrożeniu najlepiej wykorzystać je do dań zapiekanych.

Polecane przepisy