Orzechy – przepisy i zastosowanie



Orzechy, znane również jako nasiona oleiste, to zbiorcze określenie grupy jadalnych nasion drzew i krzewów, takich jak orzechy włoskie, laskowe, nerkowce czy pistacje. W kuchni wykorzystywane są zarówno w całości, jak i w formie siekanej, mielonej, a także jako masło orzechowe. Charakteryzują się wysoką zawartością tłuszczów roślinnych, białka i błonnika. Występują w postaci surowej, prażonej, solonej lub jako składnik przetworzonych produktów spożywczych. Stanowią istotny element wielu tradycyjnych kuchni świata – od Bliskiego Wschodu, przez Azję, aż po Europę i Amerykę Północną.

Orzechy – składniki odżywcze

100 g (surowe orzechy, ogółem)

  • Energia: 400 kcal
  • Białko: 20 g
  • Tłuszcz ogółem: 26,67 g
  • – Tłuszcze nasycone: 10 g
  • – Tłuszcze trans: 0 g
  • Błonnik: 6,7 g
  • Węglowodany ogółem: 30 g
  • – Cukry całkowite: 16,67 g
  • – Cukry dodane: 0 g
  • Sód (Na): 17 mg
  • Potas (K): 583 mg
  • Wapń (Ca): 33 mg
  • Żelazo (Fe): 16,8 mg
  • Witamina D (D2 + D3): 0 µg
  • Cholesterol: 0 mg

Orzechy – historia i pochodzenie

Orzechy towarzyszą ludziom od tysięcy lat – archeolodzy odkryli ich pozostałości w neolitycznych stanowiskach archeologicznych. Różne gatunki orzechów pochodzą z odmiennych regionów geograficznych – orzechy włoskie z obszarów Azji Środkowej i Europy Południowej, pistacje z Bliskiego Wschodu, a nerkowce z terenów Ameryki Południowej. Z biegiem czasu, wraz z migracjami i handlem, rozprzestrzeniły się na inne kontynenty i stały się istotną częścią kuchni wielu kultur.

Orzechy – odmiany

  • Orzechy włoskie
  • Orzechy laskowe
  • Orzechy nerkowca
  • Pistacje
  • Orzeszki piniowe (piniole)
  • Orzeszki ziemne (botanicznie nie są orzechami, ale kulinarnie klasyfikowane są razem z nimi)
  • Orzechy brazylijskie
  • Orzechy pekan
  • Makadamia

Rodzaje orzechów

  • Surowe
  • Prażone
  • Solone
  • Karmelizowane
  • Mielone (w postaci mąki orzechowej)
  • W postaci past (np. masło orzechowe, tahini z sezamu)
  • Siekane lub w formie płatków
  • W formie oleju (olej z orzechów włoskich, arachidowy itp.)
  • Mrożone (rzadziej stosowane, ale możliwe w przetwórstwie)
  • Blanszowane

Orzechy – zamienniki

  • Ziarna słonecznika – mogą zastępować orzechy w wypiekach lub pastach, zachowując zbliżoną teksturę; zawierają mniej tłuszczu i mają łagodniejszy smak.
  • Pestki dyni – pasują jako chrupiący dodatek do sałatek i dań; sprawdzają się w pesto lub panierkach.
  • Wiórki kokosowe lub mąka kokosowa – mogą być alternatywą w wypiekach; nadają charakterystyczny smak, często wymagają dostosowania proporcji płynów.
  • Masło słonecznikowe lub tahini – sprawdzają się w recepturach na sosy lub pasty jako alternatywa dla masła orzechowego.
  • Migdały – technicznie nie są orzechami, ale pełnią podobną funkcję w kuchni i mogą być stosowane zamiennie w wielu wypiekach i deserach.
  • Granulat soi (np. tofu lub tempeh) – jako zamiennik orzechów w daniach azjatyckich, gdzie istotna jest zawartość białka i tekstura.

Co zrobić z orzechów?

Orzechy wykorzystywane są w wielu kuchniach świata jako dodatek do dań głównych, deserów, wypieków, a także do past i sosów. W kuchni indyjskiej często służą jako baza do curry lub jako chrupiący dodatek do ryżu. W kuchni śródziemnomorskiej z orzechów przygotowuje się pesto lub kremowe pasty, takie jak muhammara. Kuchnia kaukaska wykorzystuje orzechy w farszach i daniach warzywnych. W Ameryce Północnej są popularnym składnikiem ciast, brownie, musli czy granoli. Orzechy można też prażyć i przyprawiać, dodając do sałatek bądź podając jako przekąskę.

Jak przechowywać orzechy?

Orzechy należy przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach, najlepiej w chłodnym, ciemnym miejscu – idealnie w lodówce lub spiżarni. Należy chronić je przed wilgocią i światłem, które mogą przyspieszyć jełczenie zawartych w nich tłuszczów. Surowe, niełuskane orzechy mają dłuższy termin przydatności do spożycia. W przypadku dużych ilości lub dłuższego przechowywania zaleca się ich zamrożenie – najlepiej w szczelnych woreczkach strunowych lub pojemnikach próżniowych. Po rozmrożeniu orzechy można spożywać bezpośrednio albo delikatnie podprażyć na suchej patelni w celu przywrócenia aromatu.

Polecane przepisy