Olej słonecznikowy, znany również jako olej z nasion słonecznika, to tłuszcz roślinny otrzymywany w wyniku tłoczenia nasion słonecznika zwyczajnego (Helianthus annuus). W gastronomii wykorzystywany jest przede wszystkim do smażenia i pieczenia oraz jako baza do emulsji, np. majonezów i sosów. Ma neutralny smak i jasną barwę, dzięki czemu nie wpływa znacząco na smak potraw. Występuje w kilku odmianach, różniących się zawartością poszczególnych kwasów tłuszczowych i metodą pozyskiwania surowca.
Olej słonecznikowy ma swoje korzenie w Ameryce Północnej, gdzie rdzennie uprawiany był słonecznik zwyczajny – roślina ważna w diecie plemion tubylczych. Do Europy został sprowadzony w XVI wieku, a dopiero w XVIII wieku w Rosji rozpoczęto jego intensywną uprawę i przemysłową produkcję oleju. Obecnie największymi producentami są Ukraina, Rosja, Argentyna oraz Indie. Rozwój technologii tłoczenia oraz rosnące zapotrzebowanie na tłuszcze roślinne przyczyniły się do popularyzacji tej odmiany oleju w kuchniach na całym świecie.
Olej słonecznikowy jest powszechnie stosowany w kuchniach europejskich, szczególnie w kuchni Europy Środkowej i Wschodniej, gdzie wykorzystuje się go do smażenia mięs, ryb i warzyw. Ze względu na neutralny smak doskonale sprawdza się jako baza do domowych majonezów, winegretów i marynat. Często używany jest również do wypieku ciast i pieczywa jako alternatywa dla masła lub margaryny. W kuchni wegańskiej i wegetariańskiej wykorzystywany jest także jako składnik past warzywnych, hummusu oraz sosów.
Olej słonecznikowy należy przechowywać w szczelnie zamkniętej butelce, w chłodnym i ciemnym miejscu, z dala od źródeł ciepła i światła, aby zapobiec jego utlenianiu. Po otwarciu najlepiej spożyć go w ciągu kilku miesięcy. Olej tłoczony na zimno, który jest bardziej podatny na zepsucie, powinien być przechowywany w lodówce. Zamrażanie oleju jest niewskazane, gdyż może niekorzystnie wpłynąć na jego strukturę i walory smakowe.
