jagoda
nazwa: Jagoda czarna
Jagoda czarna, znana również jako borówka czernica, czarna borówka lub borówka leśna (Vaccinium myrtillus), to owoc typowy dla strefy umiarkowanej Europy i Azji. Rośnie dziko głównie w lasach iglastych i mieszanych, szczególnie na kwaśnych glebach. Wyróżnia się ciemnogranatową, niemal czarną skórką i niebieskawym nalotem. Owoce są soczyste, lekko kwaśne i silnie barwią dłonie oraz język. Jagoda czarna jest powszechnie wykorzystywana w kuchni domowej i przetwórstwie spożywczym.
Jagoda czarna – składniki odżywcze:
- Dane dotyczą surowych jagód czarnych w porcji 100 g:
- Energia: 50 kcal
- Białko: 0 g
- Tłuszcze ogółem: 0,71 g
- – w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0 g
- – kwasy tłuszczowe trans: 0 g
- Błonnik pokarmowy: 2,9 g
- Węglowodany: 12,14 g
- – w tym cukry: 8,57 g
- Sód: 0 mg
- Wapń: 0 mg
- Żelazo: 0 mg
- Witamina C (kwas askorbinowy): 1,7 mg
- Witamina A: 0 IU
- Cholesterol: 0 mg
Jagoda czarna – historia i pochodzenie: Jagoda czarna była znana i wykorzystywana już w czasach prehistorycznych na terenach Europy Północnej. Od wieków stanowi ceniony składnik lokalnych kuchni w krajach takich jak Polska, Niemcy, państwa skandynawskie czy Rosja. Tradycyjnie pozyskiwana była ze zbiorów dziko rosnących krzewów, a jej przetwórstwo zakorzenione było w kulturach wiejskich regionów leśnych. Współcześnie wykorzystywana jest zarówno w gospodarstwach domowych, jak i w przemyśle spożywczym.
Jagoda czarna – odmiany:
- Borówka czernica (Vaccinium myrtillus) – najczęściej spożywana na surowo i po przetworzeniu
- Borówka amerykańska (Vaccinium corymbosum) – o większych owocach i łagodniejszym smaku, bardzo popularna komercyjnie
- Borówka wysoka – potoczne określenie uprawnej formy borówki amerykańskiej
Rodzaje jagody czarnej:
- Surowe – świeżo zebrane, wykorzystywane do bezpośredniego spożycia lub jako składnik potraw
- Mrożone – wygodne do długiego przechowywania i użycia w deserach oraz wypiekach
- Suszone – wykorzystywane najczęściej w mieszankach bakaliowych i musli
- Przetworzone – w formie konfitur, dżemów, soków lub syropów
Jagoda czarna – zamienniki:
- Borówka amerykańska – może być stosowana zamiast jagody czarnej w większości przepisów; ma jednak mniej intensywny smak i większe owoce. Dobrze sprawdza się w wypiekach.
- Porzeczka czarna – zamiennik w przetworach lub sokach; ma bardziej wyrazisty i kwaskowaty smak.
- Jeżyna – o podobnej teksturze i aromacie; dobra alternatywa w deserach oraz przetworach. Należy dopasować ilość cukru względem różnic smakowych.
- Malina – miękka konsystencja i słodko-kwaśny smak sprawiają, że nadaje się do zastępowania jagody czarnej głównie w deserach.
Co zrobić z jagody czarnej?: Jagoda czarna wykorzystywana jest w wielu kuchniach Europy Środkowej i Północnej. W Polsce dodaje się ją do pierogów, naleśników, knedli, ciast i kompotów. Popularna jest także jako składnik konfitur, soków oraz kisieli. Stanowi również dodatek do owsianek, jogurtów i lodów. Z powodzeniem może być stosowana jako baza do domowych nalewek oraz syropów. W kuchni skandynawskiej i rosyjskiej stanowi tradycyjny składnik deserów oraz przetworów.
Jak przechowywać jagodę czarną?: Świeżą jagodę czarną należy przechowywać w lodówce, w przewiewnym pojemniku, maksymalnie przez 2–3 dni. Przed włożeniem do chłodziarki nie należy jej myć – mycie przeprowadza się bezpośrednio przed spożyciem. Do dłuższego przechowywania najlepszą metodą jest mrożenie – owoce należy rozłożyć pojedynczo na tacy, zamrozić, a następnie przesypać do szczelnego woreczka lub pojemnika. Możliwe jest również suszenie jagód w suszarce spożywczej lub piekarniku; wówczas należy przechowywać je w szczelnym opakowaniu, w suchym i chłodnym miejscu. Produkty przetworzone, takie jak dżemy czy konfitury, należy przechowywać w ciemnym, chłodnym miejscu, a po otwarciu – w lodówce.
