Nasiona chia



Nasiona chia, znane również jako szałwia hiszpańska (Salvia hispanica), to drobne, owalne ziarna pochodzące z Ameryki Środkowej. W kuchni występują jako składnik o neutralnym smaku i szerokim zastosowaniu – od wypieków po napoje. Ze względu na swoje właściwości absorpcyjne, często wykorzystywane są do zagęszczania potraw oraz jako substytut jajek w kuchni roślinnej. Popularność zyskały nie tylko dzięki swojej funkcjonalności, lecz także ze względu na łatwość przechowywania i długi termin przydatności do spożycia.

Nasiona chia – składniki odżywcze

• Energia: 500 kcal (w 100 g suchych nasion)
• Białko: 17,86 g
• Tłuszcz całkowity: 32,14 g
• – kwasy tłuszczowe nasycone: 3,57 g
• – kwasy tłuszczowe trans: 0 g
• Błonnik pokarmowy: 35,7 g
• Węglowodany (z różnicy): 42,86 g
• – cukry ogółem: 3,57 g
• Cholesterol: 0 mg
• Wapń (Ca): 643 mg
• Żelazo (Fe): 7,86 mg
• Potas (K): 429 mg
• Sód (Na): 0 mg
• Witamina D (D₂ + D₃): 0 IU

Nasiona chia – historia i pochodzenie

Nasiona chia pochodzą z terenów dzisiejszego Meksyku i Gwatemali, gdzie były uprawiane już przez cywilizacje Azteków i Majów. W tamtym okresie chia stanowiła jeden z podstawowych produktów spożywczych, porównywalnych pod względem znaczenia do kukurydzy czy fasoli. Po podboju Ameryki przez Hiszpanów ich popularność zanikła, a do światowej kuchni powróciły dopiero w XXI wieku jako produkt o wszechstronnym zastosowaniu kulinarnym.

Nasiona chia – odmiany

• Nasiona chia czarne – najpowszechniej dostępna odmiana, neutralna w smaku, wykorzystywana w deserach, pieczywie i napojach.
• Nasiona chia białe – bardzo zbliżone do czarnych, różniące się jedynie kolorem; wykorzystywane głównie ze względów estetycznych w przygotowywaniu potraw.

Rodzaje nasion chia

• Suche (forma surowa, możliwa do bezpośredniego użycia lub nawilżenia)
• Namoczone (żelowa konsystencja po kontakcie z płynem; stosowane jako składnik budyniów i koktajli)
• Mielone (używane jako zagęstnik lub zamiennik jajek w wypiekach)
• Olej z nasion chia (stosowany na zimno w potrawach)
• Uprażone (rzadziej wykorzystywane, przede wszystkim jako dodatek do musli lub sałatek)

Nasiona chia – zamienniki

• Nasiona lnu – podobnie jak chia, tworzą żel po namoczeniu, idealne jako zamiennik w przepisach na puddingi lub wegańskie substytuty jajek; charakteryzują się bardziej wyrazistym smakiem.
• Babka płesznik (Plantago psyllium) – stosowana głównie jako zagęstnik i źródło błonnika; działa podobnie do nasion chia w żelowaniu płynów.
• Komosa ryżowa (quinoa) – może zastąpić chia w sałatkach i daniach na zimno, choć nie posiada takich samych właściwości żelujących ani zbliżonej zawartości błonnika.
• Otręby pszenne lub owsiane – mogą być stosowane jako źródło błonnika w wypiekach zamiast chia, choć nie zapewniają identycznej struktury.

Co zrobić z nasion chia?

Nasiona chia są powszechnie wykorzystywane w kuchni roślinnej i wegetariańskiej, szczególnie w daniach śniadaniowych, takich jak puddingi, musli i koktajle. Wykorzystuje się je również w pieczywie, ciasteczkach i batonach energetycznych. Dzięki właściwościom żelującym mogą pełnić funkcję zamiennika jajek w wypiekach oraz zagęstnika do zup i sosów. Są obecne w kuchni fusion, nowoczesnej gastronomii oraz w diecie surowej (raw food). Można je także dodawać do domowych napojów roślinnych czy lemoniad, aby nadać im ciekawą konsystencję.

Jak przechowywać nasiona chia?

Nasiona chia należy przechowywać w suchym, chłodnym i ciemnym miejscu, najlepiej w szczelnie zamkniętym pojemniku, z dala od światła i wilgoci. Po otwarciu opakowania warto je zużyć w ciągu kilku miesięcy, choć ich trwałość wynosi do kilku lat. Nasiona chia nie wymagają chłodzenia, jednak dla wydłużenia świeżości oleju z nasion chia zaleca się przechowywanie go w lodówce. Namoczonych nasion nie należy przechowywać dłużej niż 3 dni w lodówce. Mrożenie suchych nasion nie jest praktykowane, jednak można zamrażać gotowe potrawy z dodatkiem chia, które uprzednio zostały poddane obróbce.