Pokrzywa

Opis ogólny

Pokrzywa, znana również jako pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) lub żegawka, to uciążliwy, lecz od wieków wykorzystywany w kuchni dziki chwast. Surowa jest trudna do spożycia z powodu piekących włosków na liściach, jednak po sparzeniu lub suszeniu staje się cennym składnikiem kulinarnym. W kuchni europejskiej stosowana jest jako alternatywa dla szpinaku, szczególnie w zupach, farszach, pesto oraz naparach. Wykorzystywana bywa zarówno świeża, jak i suszona. Charakteryzuje się intensywnie zielonym kolorem i ziołowym aromatem.

Pokrzywa – składniki odżywcze

Pokrzywa – historia i pochodzenie

Pokrzywa (Urtica dioica) pochodzi z obszarów o umiarkowanym klimacie Europy, Azji oraz Ameryki Północnej. Roślina o długiej historii wykorzystania w gospodarstwach domowych — stosowana była nie tylko w produkcji naturalnych włókien, lecz także jako składnik potraw kuchni ludowej. W czasach niedoboru żywności stanowiła łatwo dostępne źródło zielonego surowca, pozyskiwanego z dzikich stanowisk. Tradycyjnie wykorzystywana w kuchni wiejskiej i klasztornej, obecnie powraca do łask w kuchni sezonowej i roślinnej.

Pokrzywa – odmiany

• Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) – najczęściej wykorzystywana w kuchni, posiada obfite liście o charakterystycznym działaniu parzącym
• Pokrzywa żegawka (Urtica urens) – drobniejsza, o intensywniejszym działaniu parzącym, rzadziej stosowana kulinarnie, ale również jadalna po obróbce cieplnej

Rodzaje pokrzywy

• Surowa – świeżo zebrane młode liście, wymagają sparzenia przed spożyciem
• Blanszowana – po krótkim obgotowaniu, gotowa do dalszej obróbki
• Suszona – idealna do naparów lub przyprawiania dań
• Mrożona – zachowuje smak i kolor, łatwa do przechowywania i dodawania do potraw
• Liofilizowana – stosowana głównie w mieszankach ziołowych i przyprawowych

Pokrzywa – zamienniki

• Szpinak – najbardziej zbliżony pod względem tekstury i smaku; można stosować w identycznych proporcjach w większości przepisów
• Boćwina (liście buraka) – o podobnej konsystencji po obróbce cieplnej; może mieć lekko ziemisty posmak
• Liście mniszka – bardziej gorzkie, warto parzyć je dłużej; odpowiednie jako zamiennik w zupach i farszach
• Jarmuż – bardziej włóknisty, wymaga dłuższego gotowania, ale dobrze zastępuje pokrzywę w przetworach i pesto

Co zrobić z pokrzywy?

Pokrzywa najczęściej wykorzystywana jest w daniach kuchni tradycyjnej i roślinnej. Nadaje się do zup, zielonych sosów, farszów do pierogów i naleśników, a także do wytrawnych ciast drożdżowych. Świeże liście można wykorzystać do przygotowania pesto, natomiast suszone – jako przyprawę lub składnik herbaty. Pokrzywa dobrze komponuje się z czosnkiem, serem białym, twarogiem, ziemniakami i jajkami. Znajduje także zastosowanie w potrawach inspirowanych kuchnią nordycką oraz nurtem slow food, gdzie podkreśla lokalność i sezonowość składników.

Jak przechowywać pokrzywę?

Świeżą pokrzywę najlepiej przechowywać w lodówce, owiniętą w wilgotny papierowy ręcznik – maksymalnie przez 2–3 dni. Można ją również zblanszować i zamrozić w szczelnych pojemnikach lub woreczkach próżniowych. Suszoną pokrzywę należy przechowywać w szczelnie zamkniętych słoikach, z dala od światła i wilgoci. Unika się kontaktu z powietrzem, aby zapobiec utracie aromatu i ciemnieniu liści. Liofilizowaną należy chronić przed wilgocią i przechowywać w suchym miejscu, najlepiej w oryginalnym opakowaniu.