Masa makowa, znana także jako nadzienie makowe lub farsz makowy, to gotowa mieszanka na bazie maku, najczęściej mielonego, używana głównie jako nadzienie do ciast i deserów, takich jak makowiec czy strucla. Powstaje z maku niebieskiego, gotowanego i mielonego, połączonego najczęściej z cukrem, miodem, bakaliami (rodzynkami, orzechami), skórką pomarańczową oraz masłem lub mlekiem. Masa produkowana przemysłowo może zawierać również dodatki konserwujące i stabilizujące. W kuchni polskiej jest szczególnie popularna w okresie świąt Bożego Narodzenia. Stanowi element tradycyjnych przepisów, a jej skład i smak mogą się różnić w zależności od regionu i producenta.
Masa makowa wywodzi się z tradycji kulinarnej Europy Środkowo-Wschodniej, szczególnie Polski, Ukrainy, Litwy i Węgier. Główne zastosowanie miała i ma w wypiekach bożonarodzeniowych, gdzie oznacza urodzaj, pomyślność i płodność – ziarno maku symbolizowało dostatek już w czasach pogańskich. Mak jako surowiec wykorzystywany był w kuchni już w starożytności, lecz jego przemysłowe przetwarzanie w postaci gotowej masy rozpoczęło się na początku XX wieku. Obecnie, oprócz domowej wersji, dostępna jest komercyjna masa makowa w puszkach i opakowaniach hermetycznych, wykorzystywana do szybszego przygotowywania deserów.
Masa makowa ma szerokie zastosowanie w tradycyjnych wypiekach środkowoeuropejskich, zwłaszcza polskich i węgierskich. Najpopularniejsze dania to makowiec, strucla z makiem, rolady i ciastka drożdżowe. Można jej użyć także jako nadzienia do pierogów (na słodko), naleśników, babek i tortów. W kuchni nowoczesnej wykorzystywana jest do deserów typu tiramisu o smaku makowym lub jako składnik lodów. W wersji wegańskiej albo bezglutenowej masa makowa sprawdza się w ciastach jaglanych, sernikach bez nabiału czy ciastach typu raw.
Gotową masę makową w puszce lub szczelnym opakowaniu należy przechowywać w chłodnym i ciemnym miejscu do momentu otwarcia – zwykle ma długi termin przydatności do spożycia (nawet kilka miesięcy). Po otwarciu powinna być przechowywana w lodówce, szczelnie przykryta, najlepiej nie dłużej niż 5–7 dni. Domową masę makową, przygotowaną z ugotowanego i zmielonego maku, można przechowywać w lodówce do 3 dni. Istnieje możliwość jej zamrożenia – najlepiej w porcjach, w szczelnych pojemnikach; nadaje się do mrożenia na okres do 2 miesięcy bez utraty właściwości smakowych.
