Historia ryżu sięga prawie pięciu tysięcy lat przed naszą erą, gdy w dolinie Rzeki Perłowej uchodzącej do Morza Południowochińskiego człowiek zaczął po raz pierwszy wykorzystywać ziarna tej rośliny do celów spożywczych. Dzięki wyprawie Aleksandra Macedońskiego ryż siewny (Oryza sativa) dotarł do Grecji, a w kolejnych wiekach, za sprawą kolonizatorów, do obu Ameryk.

Obecnie ryż jest drugim, po pszenicy, najczęściej uprawianym zbożem świata. Przede wszystkim na terenie Azji (w Indiach, Chinach, Indonezji, Bangladeszu oraz Tajlandii), ale jego plantacje znajdują się nawet w Europie – w południowej Francji i Hiszpanii. Ryż ceni się z uwagi na duże walory odżywcze i łatwość przyrządzania. Rozróżnia się blisko 150 tysięcy odmian tej rośliny. Jakie cieszą się największą popularnością?

Ryż jaśminowy

Pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej, dlatego bywa też nazywany tajskim. Określenie ryż jaśminowy nawiązuje do kształtu długich, śnieżnobiałych ziaren przypominających trochę kwiaty intensywnie pachnącego krzewu. Podczas gotowania wydzielają też przyjemny i delikatny aromat, podobny do woni jaśminu.

Ryż jaśminowy występuje w dwóch wersjach: brązowej i częściej spotykanej oczyszczonej. Pierwsza z nich jest bogatsza w składniki odżywcze, gdyż ziaren pozbawia się tylko niejadalnej łuski otaczającej ziarna. Stanowią skarbnicę białka, błonnika i węglowodanów, dostarczają sporych ilości witamin z grupy B, potasu czy fosforu.

Ten rodzaj ryżu świetnie sprawdza się jako dodatek do dań gotowanych, np. na parze, ale również jako składnik smażonych potraw azjatyckich (zwłaszcza z drobiem i owocami morza), sałatek, a nawet deserów.

Ryż basmati

Jest uznawany za jedną z najszlachetniejszych i najbardziej aromatycznych odmian ryżu, szczególnie popularną w Indiach oraz Pakistanie (jej największe uprawy znajdują się u podnóży Himalajów). Półprzezroczyste ziarna ryżu basmati są dłuższe i cieńsze od innych rodzajów tej rośliny, dodatkowo wydłużają się w czasie gotowania. Nabierają też wówczas delikatnego aromatu drzewa sandałowego.

Ryż basmati po ugotowaniu zachowuje sypkość. Zaleca się go w licznych dietach, ponieważ dostarcza niewiele kalorii, a także posiada niski indeks glikemiczny. W kuchni azjatyckiej jest wykorzystywany do potraw z drobiu, ryb i owoców morza.

Ryż parboiled

Powstaje poprzez poddanie ryżu działaniu pary wodnej pod wysokim ciśnieniem, co powoduje przenikanie części witamin i składników mineralnych z okrywy do wnętrza ziarna. Dzięki temu ten produkt jest ceniony za wysokie wartości odżywcze – dostarcza trzy razy większej dawki witamin z grupy B i dwukrotnie więcej wapnia niż zwykły, biały ryż. Jest też znacznie bogatszy w selen, potas, magnez oraz błonnik.

Ziarna ryżu parboiled (zwanego też parabolicznym) mają żółtawy kolor, podczas gotowania nabierają złotej barwy. Dzięki wcześniejszej obrócone termicznej zachowują sypkość i nie sklejają się. Świetnie nadają się jako dodatek do dań mięsnych, rybnych i warzywnych, np. leczo. Ryż parboiled warto wykorzystywać do faszerowania warzyw, ale również przygotowywania deserów czy sałatek owocowych.

Jak ugotować ryż

Przyjmuje się zasadę, że by wydobyć optymalne walory smakowe ryżu, należy zalać go osoloną wodą (zachowując proporcje wody i ryżu 1,5:1), doprowadzić do wrzenia, a następnie gotować na minimalnym ogniu pod przykryciem przez 10 minut. Po tym czasie wyłączamy ogień i zostawiamy przykryte naczynie jeszcze przez 5 minut.

Dla uzyskania jeszcze lepszych rezultatów przed gotowaniem warto ryż opłukać i moczyć przez 45-60 minut. W ten sposób pozbędziemy się skrobi, a ziarna staną się delikatniejsze i mniej klejące. Sprawdź przepis: ryż na sypko.

Niektóre odmiany ryżu wymagają trochę dłuższego gotowania. Na przykład ryż jaśminowy najlepiej smakuje, gdy obróbka termiczna trwa około 18-20 minut, a później spędzi jeszcze 5-10 minut pod przykryciem, w wodzie.

Zobacz także: Paella - przepisy na hiszpańskie danie