Święconka to tradycyjny element świąt wielkanocnych. Warto wiedzieć, co oznacza święconka. Symbolika produktów związana jest ze zmartwychwstaniem Jezusa Chrystusa oraz nowym życiem, które kojarzy się z wiosną. W wersji podstawowej święconka zawiera chleb symbolizujący obfitość i pomyślność. Ma także przypominać o rozmnożeniu chleba przez Jezusa. Wędlina to symbol dobrobytu i ma nawiązywać do baranka zabijanego przez Izraelitów w święto Paschy. Babka drożdżowa lub mazurek wielkanocny to symbol dostatku i okazałości. Korzeń chrzanu symbolizuje gorycz Męki Pańskiej, pokrojony w słupki ma przypominać gwoździe, którymi był przybity Jezus do krzyża. Sól oznacza prawdę i oczyszczenie. W tradycji ludowej uważano, że święcona sól odstrasza złe duchu i nieszczęścia. Czarny pieprz symbolizuje gorzkie zioła. A twaróg zgodność i jedność pomiędzy człowiekiem a budzącą się do życia naturą. Święta wielkanocne nie obędą się również bez jajek. Pisanki symbolizują nowe życie i odrodzenie na wzór zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa.

Święconka – jak poświęcić pokarmy w domu?

Wielka Sobota w polskiej tradycji kojarzona jest ze święceniem pokarmów. Wtedy to wypełnia się koszyczki wyprasowanymi i czystymi serwetkami, przyozdabia bukszpanem i zapełnia się koszyczki żywnością. Wielka Sobota 2020 roku dla katolików będzie inna niż dotychczas. W Wielką Sobotę zachęca się do korzystania z możliwości adoracji Najświętszego Sakramentu w Grobie Pańskim, nie zaleca się natomiast organizowania tradycyjnego święcenia pokarmów. Zapytaliśmy ojca Wojciecha Sznyka, dominikanina, w jaki sposób będzie wyglądać w tym roku tradycyjna święconka:

Z braćmi zastanawialiśmy się jak to zrobić. Myśleliśmy, nawet żeby zrobić transmisję na żywo. A w zasadzie przeprowadzić ludzi przez obrzęd i powiedzieć, jak to powinno wyglądać. Pomysł w tej formie upadł, ponieważ święcenie pokarmów jest zwyczajem wielkanocnym, a Wielka Sobota powinna być czasem skupienia związanym z tym, że „Bóg zasnął”. Zatem błogosławienie pokarmów powinno odbywać się w niedzielę. Najlepiej z wykorzystaniem wody, która była poświęcona w Wigilię paschalną.

Następnie dopytaliśmy, jak błogosławić pokarmy we własnym domu:

Zgodnie z zaleceniem Episkopatu, na stronie każdej parafii powinien zostać zamieszczony obrzęd błogosławienia pokarmów. Może go przeprowadzić Głowa rodziny, mama albo tato. Podobnie zresztą jak ma to miejsce podczas Wigilii Bożego Narodzenia. Dla podkreślenia czasu Zmartwychwstania, można na przykład rozpocząć od przeczytania fragmentu Ewangelii Świętego Marka z rozdziału 16 (Mk 16, 1-8), a potem przejść do pobłogosławienia pokarmów. W samym obrzędzie są też podane inne fragmenty Pisma Świętego.

Zaciekawiło nas, czy poza inną Ewangelią sposób błogosławieństwa będzie taki sam:

Zasada jest ta sama. Dziękujemy Bogu za Jego dary, odwołując się do aktualnie wspominanych tajemnic i prosimy o Jego błogosławieństwo. Przy błogosławieństwie opłatków przypominamy sobie o tym, że Bóg stał się człowiekiem i jest z nami pod widzialną postacią chleba. Tu natomiast przypominamy sobie o Zmartwychwstaniu, Ostatniej Wieczerzy i rozmnożeniu chleba na pustkowiu dla tłumów. Oficjalny tekst zalecany przez Episkopat ma być ogólnodostępny i należy z niego skorzystać. Dla jednych język kościelny może być plusem, bo podkreśla uroczysty moment i charakter spotkania. Natomiast jeśli ten język byłby zbyt hermetyczny, to można tę samą treść powiedzieć własnymi słowami lub po modlitwie wyjaśnić najmłodszym członkom rodziny.

Warto wiedzieć, że Konferencja Episkopatu dostosowała tekst błogosławieństwa do sytuacji panującej epidemii koronawirusa. Zamiast tradycyjnego święcenia pokarmów proponuje się obrzęd błogosławieństwa posiłku w domu, przed śniadaniem wielkanocnym, zgodnie z księgą „Obrzędy błogosławieństw dostosowane do zwyczajów diecezji polskich”. Dla osób chcących przeżyć Wielkanoc również w wymiarze duchowym zamieszczamy treść wspomnianego błogosławieństwa. Zgodnie z nim głowa rodziny powinna pobłogosławić pokarm przed uroczystym śniadaniem wielkanocnym, gdy przy stole zgromadzą się domownicy. Następnie ojciec rodziny lub przewodniczący zapala świecę umieszczoną na stole i mówi:

Chrystus zmartwychwstał. Alleluja.

Wszyscy odpowiadają:

Prawdziwie zmartwychwstał. Alleluja.

Następnie ktoś z uczestników odczytuje tekst Pisma Świętego.

1 Tes 5, 16-18: Zawsze się radujcie.

Bracia i siostry, posłuchajcie słów świętego Pawła Apostoła do Tesaloniczan.

Zawsze się radujcie, nieustannie się módlcie. W Każdym położeniu dziękujcie, taka jest bowiem wola Boża w Jezusie Chrystusie względem was.

Albo:

Mt 6, 31 ab.32b-33: Nie troszczcie się zbytnio i nie mówcie: co będziemy jeść?

Bracia i siostry, posłuchajmy słów Ewangelii według świętego Mateusza.

Jezus powiedział do swoich uczniów: „Nie troszczcie się zbytnio i nie mówicie: co będziemy jeść? co będziemy pić? Przecież Ojciec wasz niebieski wie, że tego wszystkiego potrzebujecie. Starajcie się naprzód o królestwo Boga i o Jego sprawiedliwość, a to wszystko będzie wam dodane”.

Po odczytaniu tekstu przewodniczący mówi:

Módlmy się.

Z radością wysławiamy Ciebie, Panie Jezu Chryste, który po swoim zmartwychwstaniu ukazałeś się uczniom przy łamaniu chleba. Bądź z nami, kiedy z wdzięcznością spożywać będziemy te dary, i jak dzisiaj w braciach przyjmujemy Ciebie w gościnę, przyjmij nas jako biesiadników w Twoim królestwie. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków.

Wszyscy: Amen.

Po posiłku ojciec rodziny lub przewodniczący mówi:

Uczniowie poznali Pana. Alleluja

Wszyscy: Przy łamaniu chleba. Alleluja.

Módlmy się:

Boże, źródło życia, napełnij nasze serca paschalną radością i podobnie jak dałeś nam pokarm pochodzący z ziemi, spraw, aby zawsze trwało w nas nowe życie, które wysłużył nam Chrystus przez swoją śmierć i zmartwychwstanie i w swoim miłosierdziu nam go udzielił. Który żyje i króluje na wieki wieków.

Wszyscy: Amen.

Święconka – kiedy można jeść święconkę?

Święconka powinna być zjedzona w czasie śniadania wielkanocnego. Chrzan, kiełbasa, wędliny, jajka, czarny pieprz i sól mogą być dodane przed spożyciem do żurku wielkanocnego lub barszczu białego. Wedle tradycji uważa się, że czas po wieczornej liturgii Wielkiej Soboty należy do niedzieli wielkanocnej. Wtedy też można spróbować święconki.