Choć wydaje nam się, że w sklepach kupujemy cukier waniliowy, tak naprawdę najczęściej sięgamy po cukier wanilinowy. Jest to tańszy zamiennik prawdziwego cukru waniliowego, który jest trudniej dostępny i znacznie droższy.
Wanilina – co to jest?
Wanilina, czyli 4-hydroksy-3-metoksybenzaldehyd, to jeden ze składników zapachowych wanilii. Syntetyczna wanilina na skalę przemysłową najczęściej otrzymywana jest z gwajakolu (2-metoksyfenolu). Ten sposób uznano za najbardziej przyjazny środowisku. Wcześniej sztuczną wanilinę pozyskiwano m.in. z ligniny. W 2007 roku Nagrodę Ig Nobla (nazywaną „Antynoblem”) w dziedzinie chemii otrzymał japoński uczony Mayu Yamamoto za wyodrębnienie waniliny z… krowich odchodów.
Wanilina (bądź etylowanilina) zmieszana z cukrem składają się na cukier wanilinowy, w którym wanilina powinna stanowić nie mniej niż 1 proc. zawartości. Tak oto powstaje aromatyczna przyprawa, najczęściej wykorzystywana w wypiekach. Współcześnie aż 99 proc. zapotrzebowania na ten aromat pokrywa właśnie przemysłowa wanilina.
Na syntetyczną wanilinę powinny szczególnie uważać osoby ze skłonnościami do alergii i wyjątkowo wrażliwe – związek ten może wywołać zmiany skórne, egzemę, kontaktowe zapalenie skóry. Specjaliści amerykańskiej instytucji National Institutes of Health wpisali wanilinę na listę niebezpiecznych związków chemicznych.
Wanilia
Prawdziwa wanilia o niezwykłym aromacie to roślina z rodziny storczykowatych. Do Europy laski wanilii trafiły na początku XVI wieku, a przywiózł je tu hiszpański konkwistador Hernán Cortés. Wanilia jako przyprawa do słodkości, napojów, likierów czy lodów przyjęła się błyskawicznie, nie tylko wśród zamożnych.
Laski wanilii otrzymuje się z owoców wanilii płaskolistnej, która rośnie dziko w lasach tropikalnych Ameryki Południowej i Środkowej. Roślina uprawiana jest w wielu częściach świata, gdzie panuje odpowiedni klimat. Największym producentem wanilii jest Madagaskar. Rokrocznie eksportuje się stamtąd wanilię o wartości kilkuset milionów dolarów.
Uprawa wanilii nie jest łatwa. To epifit, czyli roślina porastająca inną roślinę, choć nie jest pasożytem – odżywia się samodzielnie. Rolnicy muszą przygotować najpierw specjalne, odpowiednio niskie podpory. Osobną kwestią jest zapylanie. Wymaga ono niezwykłej cierpliwości, wanilia kwitnie bowiem co 2–3 lata i otwiera się jedynie na kilka godzin. Owoce zbiera się w fazie niepełnej dojrzałości, następnie poddaje fermentacji i suszy. To wtedy laski wanilii zmieniają kolor na ciemnobrązowy. Dopiero potem mogą ruszać w świat.
Wanilina czy wanilia – co wybrać?
Cukier wanilinowy to produkt syntetyczny i tani. W przeciwieństwie do prawdziwej wanilii, która ma piękny zapach i udowodnione właściwości lecznicze. Indianie wierzyli, że regularne stosowanie wanilii korzystnie wpływa na pracę serca, dodaje sił, łagodzi stany napięcia. Wyciąg z wanilii reguluje pracę układu nerwowego i poprawia samopoczucie, może działać przeciwgorączkowo oraz przeciwreumatycznie.
Pod względem właściwości prawdziwa wanilia bije na głowę syntetyczną wanilinę, ale też jest od niej dużo droższa i trudniej dostępna.
Przykładowe ceny produktów wanilinowych oraz waniliowych:
- Cukier wanilinowy z naturalnym ekstraktem wanilii – ok. 1 zł za 16 g
· Cukier waniliowy (ekologiczny – zawiera cukier trzcinowy oraz 1,5 proc. mielonej wanilii) – ok. 2 zł za 8 g
· Mielona wanilia Bourbon z Madagaskaru bio (pozyskana z suszonych lasek wanilii) – ok. 50–60 zł za 10 g
· Wanilia Bourbon w laskach – 15 zł za 1 szt.
· Wanilia Bourbon w laskach bio – 20–30 zł za 1 szt.
· Ekstrakt wanilia Bourbon (zawiera cukier, syrop glukozowy, wodę, ekstrakt wanilii, 0,6 proc. ziarna wanilii) – 8–10 zł za 30 ml
· Ekstrakt wanilia Bourbon (zawiera wodę, 35 proc. alkoholu, cukier, 3 proc. ekstraktu z ziaren wanilii) – ok. 50 zł za 60 ml
· Ekstrakt wanilia Bourbon bio (zawiera wodę, cukier trzcinowy, ekstrakt waniliowy, 50 proc. alkoholu, cukier inwertowany – ok. 50 za 50 ml
- Pasta waniliowa z wanilii Bourbon (zawiera inwertowany syrop cukrowy, wodę, 15 proc. ekstraktu wanilii Bourbon, 2 proc. ziaren wanilii, substancję zagęszczającą –tragakanta naturalnego pochodzenia roślinnego) – 8–12 zł za 19 g
Cukier waniliowy możemy z powodzeniem zrobić sami. Wystarczy cukier (np. trzcinowy) wymieszać z ziarenkami wydłubanymi z laski wanilii, a do słoika dorzucić też samą, pozbawioną ziarenek laskę. Zakręcić, odstawić w suche, chłodne miejsce. Można korzystać przez kilka tygodni.
