Czarna rzepa albo czarna rzodkiew jest kultywarem rzodkiewki (hodowlaną odmianą uprawną). Czarna rzepa nie cieszy się wśród Polaków tak dużą popularnością, jak jej mniejsza czerwona kuzynka – a szkoda, bo to warzywo będące prawdziwą skarbnicą zdrowia, do tego o ciekawym, wyrazistym smaku. Czarną rzodkwią zajadano się już w starożytności. Na stołach gościła już przed paroma tysiącami lat, m.in. w Egipcie – na piramidzie Cheopsa odnaleziono wzmianki dotyczące czarnej rzepy zapisane w postaci hieroglifów. Jest bardzo prawdopodobne, że warzywo stanowiło jeden z podstawowych produktów w diecie robotników budujących piramidy. Czarna rzepa była też bardzo popularna na terenie Azji oraz Europy. W Polsce występuje w uprawie.
Czarna rzepa – właściwości
Warzywo ma czarną skórkę i biały miąższ, wydłużony ogonek oraz zielone liście na szczycie. Starożytni budowniczowie musieli mieć siłę i energię do pracy, a czarna rzepa jako źródło drogocennych związków była warzywem doskonałym, prawdziwą witaminową bombą. Zawiera duże ilości witaminy C i witaminy A (bardzo silne przeciwutleniacze) oraz witaminy z grupy B (regulujące pracę układu nerwowego). Na szczególną uwagę w czarnej rzepie zasługują hamujące rozwój mikroorganizmów, a przez to działające bakteriobójczo fitoncydy. Związki w czarnej rzepie potrafią zniszczyć wirusy oraz bakterie odporne nawet na antybiotyki. W czarnej rzodkwi znajdują się minerały takie jak magnez, potas, cynk, żelazo, wapń, fluor. Bardzo cenne są ponadto indole o działaniu przeciwnowotworowym. Ostry smak czarna rzepa zawdzięcza glikozydom gorczycowym (glukozynolatom).
Co uleczy czarna rzepa?
Bogactwo drogocennych związków obecnych w czarnej rzepie sprawia, że jest to produkt od dawna stosowany w medycynie naturalnej. Czarna rzepa należy do produktów leczących schorzenia wątroby o różnym podłożu. Popularny Raphacholin działający żółciopędnie i żółciotwórczo zawiera wyciąg z korzenia czarnej rzodkwi w połączeniu z węglem leczniczym. Czarna rzepa wykazuje również działanie moczopędne. Usprawnia trawienie, działa silnie przeciwszkorbutowo, sprzyja opróżnianiu pęcherzyka żółciowego, reguluje czynności oddechowe. Podaje się ją m.in. w astmie, dolegliwościach płucnych, kamicy moczowej oraz żółciowej, reumatyzmie, krzywicy, artretyzmie, niestrawności.
Na kaszel i zapalenie oskrzeli można stosować domową miksturę przygotowaną według przepisu: sok z kapusty kiszonej wymieszać z sokiem z czarnej rzepy, dodać kilka kropli soku wyciśniętego z cytryny. Można do smaku osłodzić miodem. Kaszel – zwłaszcza u dzieci – pomoże zwalczyć mikstura: krążki czarnej rzepy zasypać cukrem, a po 10 godzinach zebrać sok. Pić po 4–6 łyżek dziennie.
Czara rzepa doskonale wpływa na kondycję włosów, dlatego w drogeriach można dostać szampony z wyciągiem z tej rośliny, które powstrzymują wypadanie włosów, wzmacniają je i odżywiają. Taki szampon może też wyleczyć łupież.
Czarna rzepa – przepisy
Warzywo ma ostry, intensywny smak (jak przystało na rzodkiew), ale jednocześnie jest bardzo soczyste. To czyni z czarnej rzepy idealny dodatek do wszelkiego rodzaju surówek i sałatek. Najprościej czarną rzepę zetrzeć na tarce, doprawić solą i wymieszać z jogurtem naturalnym. Jeśli smak surówki będzie zbyt mocny, można złagodzić go odrobiną cukru. Na zimno czarna rzepa świetnie komponuje się z marchewką, jabłkiem, groszkiem, kukurydzą, pomidorem, ogórkiem (kiszonym, zielonym), burakiem, jajkiem ugotowanym na twardo. Można taką sałatkę skropić dobrym olejem (np. oliwą z oliwek, olejem lnianym, z pestek winogron czy pestek dyni) oraz doprawić ziołami.
Dzięki gotowaniu czarna rzepa traci intensywny smak. Bardzo dobra jest czarna rzepa upieczona – w takiej formie będzie świetnym dodatkiem do mięs. Ugotowana na parze czarna rzepa, np. z ziemniakami, a następnie utłuczona nadaje się do przygotowania smacznego, zdrowego purée – można doprawić je solą, białym pieprzem, gałką muszkatołową i dodać drobno posiekaną natkę pietruszki albo szczypiorek. Czarną rzepę, pokrojoną w plasterki albo nieduże kawałki, można podsmażyć (np. na maśle klarowanym) i podać do mięsa bądź ryby. Warzywo pasuje też do kanapek, past, twarożków, dań typu stir-fry, sosów i zup – dzięki czarnej rzodkwi potrawy będą intensywniejsze w smaku.
Uwaga! Czarną rzepę ze skórki należy obierać umiejętnie, nie za grubo, najlepiej obieraczką, ponieważ właśnie pod skórką znajduje się najwięcej cennych związków.
Na zakupach należy wybierać okazy gładkie i jędrne, z możliwie jak najmniejszą ilością włosków. Nie powinny być popękane. Czasem czarna rzepa sprzedawana jest z listkami – powinny być jędrne i zielonkawe, nigdy przywiędłe i żółte. Warzywo należy przechowywać bez listków, najlepiej w lodówce.
