Dania z makiem

Odmiany maku

Mak uprawia się w wielu krajach na całym wiecie, ale dziko rośnie tylko w Europie i krajach śródziemnomorskich. Delikatne, czerwone kwiaty często wyrastają na łąkach w polach i na różnych nieużytkach. Po przekwitnięciu pozostaje po nich makówka, wypełniona drobnymi ziarenkami.
Istnieje od 70 do 100 gatunków maku, większość z nich rośnie na półkuli północnej. Najlepiej znany jest mak polny o czerwonych kwiatach, jednak w zależności od gatunku dość często można spotkać też maki białe, rzadziej takie o kwiatach różowych, purpurowych, pomarańczowych, a nawet żółtych.


Gatunki maku najczęściej dzieli się na wysokomorfinowe i niskomorfinowe. Wśród tych pierwszych najbardziej kontrowersyjny jest mak lekarski. Ze względu na jego narkotyczne właściwości, uprawa tego gatunku w prywatnych celach jest zabroniona. W przemyśle spożywczym stosowany jest niebieski mak, który zawiera tak minimalne ilości opiatów, że jest zupełnie bezpieczny. W krajach wschodnich, w szczególności w kuchni indyjskiej dużą popularnością cieszy się biały mak, który u nas niestety jest raczej trudno dostępny.


Właściwości maku

Dania z makiem nie należą do dietetycznych. Choć wydawać by się mogło, że makowe wypieki są kaloryczne głównie ze względu na dodatek cukru, miodu, jajek czy bakalii, tak naprawdę sam mak także zawiera dość dużo kalorii. W 100 gramach ziaren jest aż 500 kcal, a także 40 g tłuszczu.
Mimo swojej kaloryczności mak jest jednak zdrowym produktem. Jego nasiona zawierają sporo soli mineralnych, a także cennych witamin. Na szczególną uwagę zasługuje wysoka zawartość wapnia, która w przypadku maku aż siedmiokrotnie przekracza ilość tego cennego pierwiastka w mleku krowim.


Zawarty w maku tłuszcz zaliczany jest do zdrowych, nienasyconych tłuszczów roślinnych. Wraz z obecnym również w ziarnach błonnikiem, chroni przed miażdżycą i chorobą niedokrwienną serca, a także pozytywnie wpływa na pracę jelit. W medycynie ludowej z maku przyrządzano napar ułatwiający zasypianie, stosowano go też jako lek na biegunkę.


Zastosowanie maku w kuchni

Nasiona maku wykorzystuje się zazwyczaj do wypieków. Do najsłynniejszych należą makowce, czyli podłużne ciasta zawijane spiralnie w kształcie wałka, przygotowywane najczęściej z ciasta drożdżowego. Ich nadzienie stanowi zmielony mak, połączony z cukrem i bakaliami.


Mak jest ważnym składnikiem wielu tradycyjnych, bożonarodzeniowych potraw. Oprócz makowych wypieków na wigilijnym stole tradycyjnie pojawiają się kluski z makiem, czasem pierogi z makiem oraz kutia z miodem, która łączy w sobie mak, pszenicę, orzechy, rodzynki, migdały.


Makowa masa wykorzystywana jest także do tortów, drożdżówek, słodkich bułeczek i strucli. Pysznie smakuje sernik z makiem i czekoladową polewą. Białym makiem nadziewa się słynne poznańskie rogale świętomarcińskie. Ziarenka maku można wykorzystać też do łazanek. Wciąż mało znany jest wytłaczany z nasion maku olej, który ma lekko orzechowy smak i doskonale nadaje się do sałatek.


Co zrobić z suchym makiem?

Suchy mak można przechowywać przez dłuższy czas, najlepiej w lnianym woreczku, tak aby ziarenka miały dostęp powietrza. Taki mak to doskonała baza do przygotowania własnej masy makowej do wypieków. Na pewno będzie ona zdrowsza niż wiele kupnych, gotowych mas, które mają w swoim składzie dodatek sztucznych składników.


Suchy mak powszechnie używany jest w piekarniach. Posypuje się nim chleby, bułki, obwarzanki, ciasta i ciasteczka. Jeśli wypiekasz własne, domowe pieczywo, warto posypać je po wierzchu odrobiną maku. Nie tylko będzie smaczne, ale zyska też ładny wygląd.


Z suchych ziarenek można przygotować ciasto z makiem, które będzie jednak smakować inaczej niż ciasta ze słodką masą makową. Odrobinę maku można też dosypywać do owsianki, musli, jogurtów czy koktajli.


Jaki mak do makowca?

Aby upiec makowce, drożdżówki, makowe torty i wiele innych słodkości, mak trzeba najpierw odpowiednio przygotować. Najprościej jest kupić gotowy mak w puszcze przeznaczony do wypieków. Trzeba jednak uważnie sprawdzić jego skład, ponieważ często zawiera sztuczne dodatki.


Jeśli zdecydujesz się przygotować nadzienie samodzielnie w domu, warto wiedzieć jak mielić mak, żeby się udał. Zanim przystąpisz do mielenia, nasionka trzeba pogotować przez około 20 minut, a następnie odcisnąć z nadmiaru wody. Prostszym sposobem jest parzenie maku – wystarczy zalać go wrzątkiem i odstawić, aż płyn się całkowicie wchłonie. Tak przygotowany mak mieli się dwukrotnie w maszynce do mięsa.


Mak w puszce jest już doprawiony. Do domowego trzeba dodać cukier lub miód, odrobinę masła oraz bakalie. Mogą to być rodzynki, żurawina, orzechy, migdały czy kandyzowana skórka z pomarańczy. Ciekawego smaku doda też szczypta cynamonu lub dodatek wanilii.

Polecane przepisy