W Polsce king cake, czyli ciasto trzech króli to wypiek raczej nieznany. Ale we Francji, ojczyźnie tego wyjątkowego placka, galette des rois to noworoczny klasyk wypiekany przy okazji święta Objawienia Pańskiego (Epifania), które w kościele katolickim obchodzi się 6 stycznia. Wypiekając go i dzieląc się nim z bliskimi, oddaje się cześć Trzem Mędrcom – Kasprowi (Kacprowi), Melchiorowi oraz Baltazarowi, którzy przyszli oddać pokłon narodzonemu Jezusowi Chrystusowi.


Kęs historii - jak powstało galette des rois

Galette des rois ma kształt dużego okrągłego bochenka, czasem z dziurką w środku. Według tradycji francuskiej w każdym placku należało umieścić bób (jedno ziarenko), a placek dzielono na tyle części, ile osób miało się nim poczęstować, zostawiając jeden kawałek dla biedaka, który pierwszy przekroczy próg domu (la part du pauvre). Osoba, która trafiła na ziarenko, stawała się królem bądź królową; wkładano jej na głowę koronę. Galette des rois wypiekano we wszystkich warstwach społecznych – zarówno wśród uboższej ludności, jak i na królewskim dworze. Przez pewien czas panował zwyczaj, odwołany przez Ludwika XIV Wielkiego zwanego Królem Słońce, zgodnie z którym kobieta, która trafiła na ziarenko bobu, na jeden dzień stawała się królową Francji i przysługiwało jej jedno życzenie spełniane przez króla (grâces et gentillesse). Z ciekawostek: w okresie rewolucji francuskiej (lata 1789–1799) galette des rois nazywano la galette d'égalité, czyli „ciasto równości”.

Z czasem zwyczaj umieszczania w cieście trzech króli ziarna ewoluował i zamiast bobu do wypieku zaczęto wkładać porcelanowe figurki (fèves), najczęściej w kształcie Dzieciątka Jezus. W okresie rewolucji francuskiej w wypieku umieszczano miniaturową czapkę frygijską (czapka wolności). Współcześnie można spotkać się z przeróżnymi figurkami, przedstawiającymi m.in. zwierzęta, katolickich świętych czy popularnych bohaterów z bajek, kreskówek bądź filmów. Figurki te coraz częściej mają walor kolekcjonerski - dlatego galette des rois jest pożądanym deserem na stole.


Galette des rois – odmiany i receptury

Istnieją różne rodzaje galette des rois, w zależności od regionu, w którym się je serwuje. Tradycyjny wypiek to galette de rois traditionnelle (galette de Pithiviers) na cieście francuskim, z migdałowym nadzieniem – takie ciasto trzech króli można dostać w Paryżu. Na południu Francji podaje się gâteau des rois wypiekane na bazie ciasta drożdżowego z kandyzowanymi owocami (rodzynkami, skórką pomarańczową bądź cytrynową). Natomiast wchód Francji ma galette de Besançon albo galette comtoise, które przygotowuje się na bazie ciasta parzonego z dodatkiem cukru. We Francji można również dostać ciasto trzech króli nadziewane masą jabłkową. Obecnie powstaje coraz więcej odmian tradycyjnego king cake – niektóre wypieki nadziewane są m.in. masą czekoladową, marcepanową albo pomarańczową.



Piekarze i cukiernicy ze szczególną starannością przygotowują wierzch ciasta, które zdobią rozmaite dekoracje. Współcześnie za galette des rois przepadają zwłaszcza dzieci, dla których szukanie ukrytej w wypieku figurki stanowi niemałą frajdę. W wielu francuskich domach najmłodsze dziecko wchodzi na stół, skąd wskazuje, kto ma pokroić ciasto trzech króli.

Przepis na galette des rois
Autorem przepisu jest Raymond Blanc, ceniony francuski szef kuchni.

Na ciasto:
• 500 g maślanego ciasta francuskiego
• 1 żółtko, rozbełtane

Na masę migdałową:
• 75 g masła (w temperaturze pokojowej)
• 75 g cukru pudru
• 75 g mielonych migdałów
• 1 jajko
• 1 żółtko
• 1 łyżka ciemnego rumu albo koniaku

Wykonanie:
Stolnicę lekko podsypać mąką. Ciasto francuskie rozwałkować na dwa cienkie arkusze. Z jednego arkusza wyciąć okrąg o średnicy 20 cm (na spód), a z drugiego o średnicy 22 cm (na wierzch). Tak przygotowane ciasto wstawić do lodówki co najmniej na godzinę. W międzyczasie przygotować masę migdałową. W dużej misce połączyć wszystkie składniki i mieszać do uzyskania jednolitej konsystencji, po czym umieścić w lodówce. Schłodzone ciasto francuskie (spód) umieścić na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia. Rozsmarować masę migdałową, zostawiając ok. 2–4 cm od krawędzi. Rozbełtane żółtko połączyć z wodą i rozsmarować przy krawędzi. Nałożyć drugi arkusz ciasta i skleić. Rant ciasta można unieść i zrobić w nim eleganckie wyżłobienia. Schłodzić przez kolejną godzinę. Pozostałe rozbełtane żółtko z wodą rozsmarować na wierzchu ciasta (można na nim zrobić atrakcyjny wzorek). Piec w piekarniku nagrzanym do 180 stopni przez 45 minut. Przed podaniem odczekać ok. 5 minut.

Uwaga! Jeśli chcemy przygotować tradycyjne ciasto trzech króli, pamiętajmy o umieszczeniu w masie ziarenka bobu, fasoli albo porcelanowej figurki.