W Turcji i wielu krajach arabskich popularną potrawą z ciasta filo jest burek. To znany placek z ciasta nadziewany mielonym mięsem (tradycyjnie powinna być to jagnięcina), różnymi rodzajami sera, np. fetą lub szpinakiem. Bułgarzy od dawna zajadają się banicą, czyli przekładańcem na bazie twarogu i jajek. Pastizz to pochodzące z Malty pieczone pierożki z ciasta filo z farszem z sera ricotta i zmiksowanego zielonego groszku. Popularnym serbskim deserem jest natomiast bundevara – ciasto, a dokładnie poszczególne płaty, skrywają słodkie nadzienie z dyni.

Ciasto filo-zrobić samemu czy kupić gotowe?

Filo ciasto to produkt bardzo uniwersalny, jednak jego przygotowanie jest dość żmudne i czasochłonne. Z pewnością wymaga również sporego doświadczenia, zwłaszcza przy wałkowaniu i rozciąganiu, czynności niezbędnych do uzyskania cienkich, niemal przezroczystych warstw. Potrzeba do tego także dużego stołu i odpowiedniego wałka.

Dlatego obecnie największą popularnością cieszy się gotowe ciasto filo, wyrabiane w specjalnych maszynach i dostępne w wielu sklepach, świeże lub mrożone. Niestety, w składzie tego typu produktów znajdziemy zwykle nie tylko wodę, mąkę i sól, ale również liczne emulgatory, regulatory kwasowości i substancje konserwujące (wśród nich kontrowersyjny sorbinian potasu, którego nadmiar może powodować reakcje alergiczne).

Ciasto należy rozmrażać powoli, najlepiej na całą noc umieszczając zapakowane w lodówce. Po otwarciu ciasto filo trzeba wykorzystać w całości, ponieważ szybko obsycha i traci swoje walory, przede wszystkim zaczyna się rwać, uniemożliwiając formowanie pierożków czy sakiewek. Filo ciasto to także podstawa do zrobienia szybkich szarlotek lub tart z owocami. Takie ciasto przyda się również do małych babeczek obsypanych po wierzchu posiekanymi pistacjami. Warto sięgnąć po formę z wyjmowanym dnem. Wtedy zaserwowanie słodkości z ciasta filo będzie jeszcze łatwiejsze. Zaraz po wyjęciu z opakowania ciasto filo warto przykryć wilgotną ściereczką. Podczas porcjowania ciasta, warto uzbroić się w ostry nóż, który pomoże wykrawać zgrabne prostokątny.

Przepisy z ciastem filo

Ciasto filo można wykorzystać na wiele sposobów, pamiętając, by podczas przygotowywania potraw używać kilku jego warstw, smarując każdą z nich roztopionym masłem, które nie tylko skleja, ale nadaje też głębszego smaku i aromatu. Filo ciasto układamy jeden arkusz na drugim. Następnie ciasto filo kroimy na równe części, umieszczamy porcję nadzienia, a następnie zawijamy lub rolujemy, tworząc klasyczne pierożki, krokiety, rurki, koperty czy sakiewki.

Co zrobić z ciasta filo?

Pomysłów na wykorzystanie ciasta filo nie brakuje. Można na przykład przygotować ciasto filo na słono. Bardzo popularne są pierożki z uduszonym i odsączonym szpinakiem, mieszanką serów (np. fetą, ricottą i parmezanem), świeżą miętą, czosnkiem i sokiem z cytryny. W ciasto filo możemy też zawinąć kawałki ryby, chociażby fileta z dorsza albo obrane krewetki i smażyć na gorącym tłuszczu, aż zewnętrzna warstwa stanie się złocista i chrupiąca.

Pyszną przekąską są też pierożki z ciasta filo, wypełnione wędzonym łososiem, rukolą i suszonymi pomidorami. Z cieniutkich płatów można przygotować naleśniki z mięsem mielonym, w sosie bolońskim. Ciastem filo warto też owinąć podsmażone kawałki jagnięciny (zamarynowanej wcześniej w winie, oliwie z oliwek, czosnku, oregano i białym pieprzu), wymieszane z pokrojoną w kostkę papryką, które wkłada się do naczynia żaroodpornego. Tak przygotowane ciasto filo na słono zapieka się godzinę w piekarniku nagrzanym do 160 stopni Celsjusza.

Z ciasta filo można też przygotować wspaniałe słodkości. Nie tylko turecką baklawę, ale również serniki. Masę z twarogu, śmietany, cukru, jajek i soku cytrynowego wylewa się na blachę wyłożoną kilkoma warstwami ciasta, które na koniec zawija się, by zakryć wierzch i piec przez 40-50 minut.

Ciasto filo – przepisy nie tylko na obiad

Ciasto filo sprawdzi się jako propozycja na danie obiadowe. Pysznie smakuje ze szpinakiem i łososiem, ale możemy przygotować też szpinak zapiekany z mięsem mielonym zapakowany w paczuszkę z ciasta filo. Świetnym przykładem jest spanakopita ze szpinakiem i suszonymi pomidorami. Warto wiedzieć, że ciasto filo możemy wykorzystać nie tylko do zawijania w nie poszczególnych składników, ale też do przygotowania jadalnych pokrywek czy kołderek. Podobnie jak ciasto francuskie w zupie cebulowej. Kolejnym sposobem na smaczne danie jest przepis na łososia ze szparagami pod ciastem filo.

Najsłynniejszym przysmakiem przygotowywanym z tego ciasta jest bez wątpienia baklawa – deser orzechowy w cieście filo. To bardzo słodki specjał składający się z kilku warstw filo, przełożonych masą z miodu i posiekanych orzechów, a po zapieczeniu polany syropem z wody, cukru i soku cytrynowego, na koniec posypany drobno utartymi orzeszkami pistacjowymi. Inny sposób na filo ciasto na słodko to różyczki z ciasta filo z karmelem, które w środku mają plastry banana.

Świetnie będą smakować gniazdka z ciasto filo z mirabelkami. Warto pamiętać, że to smaczny i sezonowy deser. Owoce możemy jednak zamieniać wedle upodobań. Ważne, aby nie były zbyt wodniste, bo wpłyną na strukturę ciasta.

Cieniutkie ciasto filo świetnie sprawdza się w rozmaitych strudlach, np. jabłkowym (nadziewamy go jabłkami przesmażonymi z cukrem, cynamonem, orzechami, rodzynkami i sokiem z cytryny) albo makowym (masę możemy przygotować według przepisu świątecznego makowca).

Zobacz też: ciasto filo z kremem czekoladowym